BeeTotems for RefuBees
BeeTotems for RefuBees – kunst en wetenschap, ecologie en buurtkracht in één levende sculptuur
Met BeeTotems for RefuBees brengt interventiekunstenaar Hans Kalliwoda kunst en wetenschap, ecologie en buurtkracht samen in een levende sociale sculptuur. Een BeeTotem is niet alleen een bijzonder kunstwerk om naar te kijken, maar ook een tastbaar ecosysteem dat wilde bijen in de stad een plek geeft om te overleven.
Het idee voor dit project ontstond in 2014, tijdens een door Kalliwoda zelf georganiseerd interdisciplinair symposium voor zijn actie-onderzoek op de Universiteit Leiden als onderdeel van zijn PhD Arts-traject. Negen jaar later werd zijn werk erkend als vernieuwend voorbeeld tijdens het programma 'Koplopers' in De Balie, Amsterdam. Daar stond zijn idee van een spreidingsbeleid voor wilde bijen centraal: matchmaking tussen bij, plant en mens, zodat er letterlijk bij-voor-bij een stedelijk netwerk van biotopen kan ontstaan.
Waar dit soort ideeën elders vaak op conceptueel niveau blijven steken, gaf Kalliwoda er als kunstenaar een concrete en tastbare vorm aan: BeeTotem for RefuBees. De eerste totem werd in 2020 geplaatst; sindsdien groeit het netwerk van totems gestaag, met de vijfde in Leiden.
Hoe werkt een BeeTotem?
Een BeeTotem is een levend kunstwerk én een circulair ecosysteem. In de kern wonen wormen die van keukenresten voedzame ‘cocktails’ maken. Gastgezinnen uit de buurt leveren het materiaal aan. Via kleine gaatjes kruipen de wormen naar verschillende verdiepingen aarde en verrijken die met verse compost. De BeeTotem wordt op die manier een luxueus restaurant vol powerfood. Het kan twee bijzondere effecten hebben: het stuifmeel en de nectar voor de larven worden voedzamer, waardoor jonge bijen sterker en veerkrachtiger uitvliegen. Tegelijkertijd zenden de planten krachtigere signalen uit, zodat bestuivers al van grotere afstand worden aangetrokken.
Klimopzijdebij
Elke BeeTotem is gewijd aan een specifieke bijensoort, met zorgvuldig gekozen bloemen en planten. De Leidse BeeTotem is gewijd aan de Klimopzijdebij, door de provincie Zuid-Holland aangemerkt als ‘wijkbij’ van de Maredijkbuurt. De totem ondersteunt het voortbestaan van deze soort en fungeert tegelijk als monument voor haar betekenis.
Omdat klimopzijdebijen in de grond nestelen, wordt er vlakbij de BeeTotem een BeeHotel voor bodemnestelende soorten geplaatst. Samen vormen BeeTotem en BeeHotel een compleet leefgebied: voedsel en beschutting naast elkaar. Door in de buurt grootschalig belangrijke klimopsoorten en andere planten te planten, aangevuld met bloemen die op andere momenten bloeien, ontstaat een biotoop op maat. Zo krijgen ook de mannetjes van de klimopzijdebij voldoende voedsel. En tegelijk kunnen buurtbewoners bijdragen door hun eigen balkon of tuin mee te laten bloeien.
Voor informatie over specifieke planten en bestellen zie: https://refubees.org/nl/klimopzijdebij
De BeeTotem laat ons zien en ervaren hoe kunst, natuur en buurtkracht samen een kleine maar echte verandering teweegbrengen, en dat precies voor onze eigen voordeur.
De 'Maredijkbuurt BeeTotem' wordt op zaterdag 13 september, tijdens de Maredijkdag, om 16.00 uur in het plantsoen op de hoek van de Marislaan en Aloëlaan onthuld en ingewijd.
BeeTotems for Refubees wordt mogelijk gemaakt door de Stichting DOEN, gemeente Amsterdam, Hortus Botanicus Amsterdam, Naturalis, gemeente Leiden, BNG Cultuurfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds.
