Maak van jouw tuin, gevel of balkon een streektuin

Wat gebeurt er als iedereen streekeigen planten in de tuin zet? Dan komen daar dieren op af die nu weinig geschikt voedsel kunnen vinden, zoals wilde bijen. Elke tuin vormt een stapsteen – een opstapje – naar een natuurgebied in de buurt. Rolf Schuttenhelm, medeoprichter van het platform Streektuinen, vertelt hoe zelfs de kleinste tuin groot verschil maakt voor de biodiversiteit.

Stel je voor: je bent een wilde bij en je bent op zoek naar nectar. Je vliegt, vliegt en vliegt, maar het enige dat je tegenkomt zijn daken, muren en tegels. Nergens een bloem waar je de nectar uit kunt zuigen. Uitgeput blijf je daarom maar rondjes zoemen. Het wordt tijd om even uit te rusten. Even pauzeren op een stenen muur helpt helaas niet tegen de honger en dorst. Maar de afstand tot het grotere natuurgebied, waar de kans groter is om veel voedsel te vinden, is zonder eerst uit te rusten veel te ver vliegen.

Steden onmisbaar voor herstel biodiversiteit
Uit onderzoek van Sweco blijkt dat steden onmisbaar zijn voor het herstel van de biodiversiteit. De stad biedt, onder andere door minder gebruik van bestrijdingsmiddelen dan op het platteland en de gevarieerdere omgeving, meer leefgebiedjes voor verschillende planten- en diersoorten. Er is meer ondersteuning nodig om deze leefgebiedjes in stand te houden.

Streektuin als tussenstop voor insecten
Deze uitdagingen worden ook gezien bij het platform Streektuinen. Gelukkig kennen ze daar ook vooral inspirerende en groene oplossingen. Het doel van Streektuinen is dat er een reusachtig groen netwerk ontstaat, dat mens en natuur weer meer verbindt. Want natuur hoort niet te beginnen achter de hekken van natuurgebieden, maar daar waar jij je voordeur opent.

Rolf Schuttenhelm, medeoprichter van Streektuinen: "Wij willen laten zien dat tuinen, balkons en gevels veel meer kunnen zijn dan alleen een stukje mooi groen. Elke tuin, gevel of balkon kan een tussenstop zijn voor insecten en dieren en een verbinding vormen met grotere, omliggende natuurgebieden.” Jouw tuin kan dus helpen om het effect van verstening, verstedelijking en versnippering tegen te gaan. Rolf voegt toe: “Het is bovendien ook leuk om veel verschillende planten te zien bloeien, en te kijken welke insecten en dieren er allemaal op bezoek komen.”

Jouw tuin als stapsteen
Jouw tuin kan een verbinding zijn met andere tuinen en een groter natuurgebied in de buurt. Als je voor een streektuin kiest zijn plantensoorten uit de omgeving welkom. Inheemse planten (planten die van nature in Nederland groeien) die streekeigen zijn, trekken dieren en insecten aan die leven van die planten en bloemen. Rolf legt dit uit aan de hand van mijn balkon dat zich in Nieuwegein bevindt: “Ken je de kattenstaart? Dat is een prachtige paars bloeiende plant, die veel voorkomt in het rivierengebied. Die kattenstaart trekt een specifieke wilde bij aan: de kattenstaartdikpoot. Vanuit jouw tuin of balkon met kattenstaart vindt de kattenstaartdikpoot hopelijk zijn weg naar een volgende stapsteen – de tuin van de buren – en van daaruit naar de nabijgelegen uiterwaarden langs de Lek waar die kattenstaart ook weer van nature voorkomt." Als je een tuin, balkon of gevel met streekeigen planten hebt, dan gooi je eigenlijk namens de dieren met de dobbelsteen. Je zorgt er dus voor dat zij zich kunnen verplaatsen over het spelbord, in dit geval het landschap.

Naast insecten kun je ook andere soorten zoals de egel ondersteunen. In een natuurlijke tuin, waarin hoopjes bladeren mogen blijven liggen of takkenrillen te vinden zijn, vindt ook dat dier makkelijker een thuis. Rekening houden met de streek is ecologisch tuinieren. Rolf: “Je kijkt niet, als een botanist, naar wat een enkele plant in jouw tuin doet. Je kijkt wat een plant kan betekenen in samenhang met het natuurlijke systeem daaromheen: voor insecten, dieren en andere natuur in de buurt. Meer zoals een ecoloog. We willen zoveel mogelijk mensen inspireren om op deze manier aan de slag te gaan.”

Kleine tuin, groot verschil
Je tuin hoeft niet groot te zijn om mee te doen. Rolf beaamt dit: “Zo toverde Nick Vledder zijn voortuintje in Hattem om tot een streektuin en nu komt daar een bijzondere lokale vlinder voor. Met enthousiasme en toewijding maak je ook van een kleinere tuin een fijn leefgebiedje.” Het voortuintje van Nick Vledder en zijn vrouw is een krappe 25 vierkante meter en doet mee aan Streektuinen als voorbeeldtuin. Vledder heeft er een paar jaar geleden een lokale kruiden- en zadenmix gezaaid en ook sleedoorns geplant. Hattem ligt op de grens van twee streken: het IJsseldal en de Veluwe. De sleedoornpage is een dagvlinder die zich precies op deze grens thuisvoelt en die niet veel meer voorkwam. In 2020 zag Vledder ‘m voor het eerst vliegen en eitjes afzetten in een van zijn sleedoorns. 

Hoe meer verschillende plantensoorten, hoe meer verschillende dieren er in een tuin zitten. Dat bleek ook uit een onderzoek van Joeri Malpurgo naar 65 geveltuintjes in de binnensteden van Amsterdam en Den Haag. In een kleine tuin met veel verschillende plantensoorten bleken meer verschillende dieren te leven dan in grote tuinen met minder verschillende plantensoorten. Ook je gevel kan een goede groeiplek zijn voor planten. Zet er bijvoorbeeld een inheemse klimplant zoals de gewone klimop tegenaan. Diverse vlinders zijn afhankelijk van deze plant, waaronder het boomblauwtje.

Ook balkons doen mee 
Ook balkons kunnen omgetoverd worden tot streektuin. Rolf: “Ik raad je aan om een grote plantenbak neer te zetten en daar streekplanten in te zetten, of wellicht een inheems bloemenweidemengsel in te zaaien.” Streektuinen heeft zulke mengsels samengesteld met Cruydt-Hoeck, een inheemsezaden- en plantenkwekerij. Een mengsel is geschikt voor tien vierkante meter. Deel het met je buren: zo ontstaan er meerdere stapstenen in de buurt. 

Meer lezen?
Kijk voor meer informatie op de website van Streektuinen. Je vindt er alle informatie over welke planten er bij onze streek horen! En heb je meer informatie of een beetje hulp nodig? Dan kan je ze gerust een mailtje sturen. 

Tip van GroeneStad071
Kijk ook eens welke WijkBij jij hebt in jouw buurt, dan kan je meteen voor deze bij een paar mooie streekplantjes neerzetten :) 

Lees het originele artikel op Nature Today
Foto: Grace Innemee - Gewone Pendelvlieg